ZAPALENIE TRZESZCZKI

Sesamoiditis to bolesne zapalenie aparatu trzeszczkowego, znajdującego się pod I głową kości śródstopia. Charakteryzuje się bólem, zwykle występuje w połączeniu z usztywnionym lub nadruchomym zgięciem podeszwowym pierwszego stawu śródstopia.

Zauważono, że sesamoiditis występuje w ponad 4% urazów stóp [1]. W innym badaniu przedstawiono, że kompleks trzeszczkowy przenosi 50% masy ciała i ponad 300% podczas wybicia z palucha w czasie cyklu chodu i jest podatny na liczne patologie [2,3]. Występowanie nadmiernego zgięcia podeszwowego pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, może być czynnikiem predysponującym do zapalenia trzeszczki (Potter i wsp.1992) [4].

Trzeszczki osadzone są w ścięgnie zginacza krótkiego palucha, i działają jak bloczki, wywierając nacisk z palucha na podłoże, pomagając wybiciu się z palucha w ostatniej fazie chodu. One nie tylko mają przenieść nacisk masy ciała i grawitacji, ale także nacisk ściśnięcia od ścięgna zginacza paluch krótkiego. Trzeszczki zapewniają gładką powierzchnię, przez którą ścięgna ślizgają się, w ten sposób wzrasta zdolność ścięgien do przenoszenia sił mięśniowych. Podczas gdy przodostopie także wspomaga w obciążaniu i pomaga unieść kości palucha. Powtarzające się chroniczne zwiększone ciśnienie i napięcie na pierwszym stawie śródstopno-pliczkowym, może powodować podrażnienie i zapalenie aparatu trzeszczkowego. W niektórych przypadkach trzeszczki mogą być rozwidlone lub występować jako wieloczęściowe, a nawet może wystąpić martwica z powodu utraty dopływu krwi do trzeszczek.

Badanie

Fizjoterapeuta powinien zawsze sprawdzać pacjenta pod kątem ruchomości pierwszego promienia stopy, nadmobilności czy sztywności, za pomocą testu, który jest przedstawiony na filmie z obok. Ten test pozwoli ustalić, czy zakres ruchu stawu jest ograniczony ze względu na nieruchomy stan kostny. Można wykonać badanie paplacyjne aparatu trzeszczkowego w celu potwierdzenia stanu zapalnego.
 
Kiedy występuje u pacjenta nadmierna pronacja lub haluks, trzeszczki przemieszczają się do boku i ostatecznie kończą w przestrzeni między pierwszą i drugą kością śródstopia [6], powodując uraz aparatu trzeszczkowego. Chód pacjenta może zostać zaburzony, podczas próby kompensacji przesunięcie ciężaru do bocznej części stopy i może powodować biomechaniczną reakcję łańcuchową dającą efekty kompensacyjne w górnej części ciała, takie jak ból bioder.
 
Postępowanie
 
Zazwyczaj nieinwazyjne leczenie obejmuje wykonanie wkładek ortopedycznych w celu ograniczenia nadmiernej pronacji. Kiedy pierwszy staw śródstopno-paliczkowy ma ograniczoną lub zwiększoną mobilność, należy zmodyfikować wkładki ortopedyczne w ten sposób, aby odciążyć staw. W przypadku ortezy o długości 2/3 należy nałożyć klin na przodostopie na dalszą krawędź wkładki, jak pokazano poniżej i wykonać wycięcie w kształcie półksiężyca pod pierwszą głową śródstopia. W przypadku wkładki pełnej długości można użyć miniszlifierki i zrobić odciążanie w postaci rowku pod pierwszy staw śródstopno-paliczkowy (patrz poniżej).
Mięsień zginacz paluch krótki z trzeszczkami

Badanie ruchomości pierwszego promienia

Wkładka ortopedyczna 2/3 długości z obniżeniem pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego
Wkładka ortopedyczna pełnej długości z wycięciem na pierwszy promień

Materiały ICB Medical / konsultacja Piotr Kostrzębski – Fizjoterapeuta, Ortopodolog, Podiatra, Terapeuta manualny, Międzynarodowy instruktor FDM NEURO.

Bibliografia:

1. Dennis KJ, McKinney S: Sesamoids and Accessory Bones of the Foot, Clin Pocl Med Surg 7:717-723, 1990
2. Dedmond B, et al. The Hallucal Sesamoid Complex. Journal American Academy Orthopaedic Surgery 2006;14:745–53. Q15
3. Sanders T, Rathur S. Imaging of Painful Conditions of the Hallucal Sesamoid Complex and Plantar Capsular Structures of the First Metatarsophalangeal Joint. Radiology Clinic North America 2008; 46:1079–92
4. Tollarfield and Merriman. Clinical Skills in Treating the Foot, 1997 p358
5. Sharma, Punit, Singh, Harmandeep, Kumar, Rakesh.  Sesamoiditis as Cause of Metatarsalgia..  Indian Journal of Nuclear Medicine. 2012 Jan-Mar; 27(1): 45–47.
6. Merriman’s Assessment of the Lower Limb 3rd Ed. Churchill Livingston; 2009, p331